Youtube'da Arama Motorunda aşağıdaki adrese tıklayarak "14 Bölümden oluşan Yetkin Mimarlık ve Mühendislik" konulu programları radyo söyleşisi tarzında dinleyebilirsiniz.
Hazırlayan: Abdullah Durmuş BAYSAL. (İskenderun Teknik Üniversitesi)
Mimarlık-İnşaat Mühendisliği-Makine Mühendisliği
Elektrik Mühendisliği-Maden Mühendisliği-Endüstri Mühendisliği
Hayatta Sıklıkla Karşılaşılan Konulara Ait Pratik Bilgiler Dersleri.
(Derslere imkanlar ölçüsünde ilaveler yapılmaya devam edilmektedir.)
(Derslere imkanlar ölçüsünde ilaveler yapılmaya devam edilmektedir.)
Yetkin Mühendislik Dersleri (Mimarlık Bölümü)
Ders 1.
Soru:
Mimarlık ne demektir? Bir
kanunu var mıdır? Hangi kanunla mimar oluyorlar?
Cevap:
Mimar; İmar eden kişi
demektir, yani yeryüzünü güzelleştiren kişi. Allah’ın yeryüzüne halife olarak
indirdiği Âdem’in ve onun soyundan gelenlerin yaptığı ve yapması gereken en
kadîm işlerden biridir mimarlık ve imar faaliyetleri. O yüzden olumlu ve
hayırlı olan bir işin yapanı olarak “bu işin mimarı” deyimi kullanılır.
Genel olarak güzelleştirme
eyleminin bir bina, yapı ya da yapılar bütünü olarak taçlandığı işe de mimarlık
deriz. Böylece mimari, tüm güzel sanatların bir binada mücessem hale geldiği,
içine girilen, barınılan, korunulan, seyredilen, yaşanılan bir mekânın
oluşturulma eylemidir.
Bir binanın inşa edilme
niyetinden başlayarak; arsası, yapım şekli, taşıyıcı sistemi, kullanılan
malzemesi, fonksiyonu, plan şeması, yüksekliği, eni ve boyu, kat adedi, üslubu,
süslemeleri, yönetim şekli, kullanılan renkler, iç tefrişatı, bahçesi, bahçe
dış duvarları ve benzeri şeyler bize karşı bir duruş sergiler. Biz de tüm bu
bilgilerden o binayla ilgili pek çok mesaj çıkarırız. O binanın ait olduğu
kültür ve medeniyete dair, yaptıranın tavrına dair, milletinin yaşam şekline
dair, mimarının tarzına ve gücüne dair.
İnsanlık tarihi boyunca Mimar
ve mimarlık mesleği sürekli evirilmiş, ait olduğu kültür havzasına bağlı olarak
dönem dönem çok önemli bir konum arz etmiş, dönem dönem de toplum ve
yöneticiler nezdinde itibarı azalmış, yetkisi ve etkisi kırılmış bir hale
düşmüştür.
Bununla birlikte ne olursa
olsun mimarlık mesleği, doğası gereği her zaman güç, iktidar, para, zenginlik,
sanat, gösteriş ve benzeri eylemlerin yanında ve içinde olmuştur. Çünkü mimarlık,
yukarıda saydığımız kavramların dışa yansıtılmasında ve kendini göstermede en
güçlü, en etkin araçlardan biridir.
Mimarlık mesleği, 28 Haziran
1938 tarihinde çıkan 3458 sayılı mühendislik ve mimarlık hakkında kanun ile
icra edilmektedir.
Günümüzde mimarlık yapanların
ve mimarlık eğitimi alanların büyük bir çoğunluğu bu kanunu hiç duymamıştır ve
bu kanunu bir kere bile okumamıştır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Mimarlık Bölümü)
Ders 2.
Soru:
Mimarlar kanunla meslek
yapıyorlar? TMMOB Kanunu nedir?
Cevap:
27 Ocak 1954 tarihinde çıkan
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği kanunu ile de mimarların
süreç içindeki yetki, hak ve sorumluluklarını düzenleyen, bu kapsamda meslek
birliklerini oluşturan kanun çıkmıştır.
Bu birlikler yarı resmi nitelikli
kurum hükmündedir.
Meslek odalarında esas olan
varlıklarının ve işletim şemalarının anlaşılması ve ona göre davranılmasıdır.
Esas olan meslek icra
edenlerin yetki, hak ve sorumluluklarının belirlenmesi ve düzenlenmesidir.
Mesela mimarlık ve mühendislik
gibi kadîm ünvanlı ve imza sorumluluğu ile yapılan mesleklerin sadece
üniversite diploması ile hak edilerek yapılması yetersiz ve yanlış bir
yöntemdir.
Doğru olan ahîlik
teşkilatlarında olduğu gibi mesleği yapmaya hak kazanacak şahısların
belirlenmiş ahlaki, teknik, sosyal ve benzeri kriterlerle belirlenmesi ve
meslek hayatı boyunca buna göre denetlenmesi, yönlendirilmesi ve
yetkilendirilmesi ile olmalıdır.
TMMOB kanunu da aynı 3458
sayılı mimarlık kanunu gibi meslek erbabı tarafından hiçbir şekilde bilinmeyen
ve en az bir kez bile okunmamış bir kanundur.
Sorumluluk alanlarının bu
eksik bilgi ve karmaşa yüzünden belirsiz olması kişisel ve toplumsal açıdan
büyük kayıplara yol açmaktadır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Mimarlık Bölümü)
Ders 3.
Soru:
İmza nedir? Meslek için önemi
nedir?
Cevap:
Kişinin herhangi bir belgeyi
veya metni onayladığını ifade eden özel işaretidir.
Aslında kişinin adını ve
soyadını kendi el yazısı ile yazmasından oluşur.
Kanundaki yeri ve şekli budur.
Ancak ülkemizde buna dikkat
edilmeyerek manasız, garip, kolayca taklit edilebilir ve zayıf şekiller
çizilerek imza oluşturulmaya çalışılmaktadır.
Bunlar basit sorunlar olmakla
birlikte esas sorun o imzanın amacı, gerekliliği, sorumluluğu ve buna benzer
diğer hususlar bilinmemekte ve dikkate alınmamaktadır.
Bu konuda garip bir çekinme,
utanma veya şaşkınlık gösterilmektedir.
Her şeyden önce imza bir
sorumluluktur.
Herhangi bir konuda yetkinliği
gösterir.
Genel olarak haklarımızın
belirlenmesi ve düzenlenmesini sağlar.
Herhangi bir imza kişisel
olarak atılabileceği gibi, daha önceden belirlenmiş ve tarafınıza verilmiş
yetkiyle, herhangi bir kurum veya tüzel kişilik adına da atılabilir.
Atılan bir imza ile insanları
yaşatıp öldürebilirsiniz.
İmza her şeyden önce huzurla
atılmalıdır.
Ayrıca imza, barışın veya
kavganın sebebidir.
Tüm bunlara dikkat edilerek
ona göre davranmalıdır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Mimarlık Bölümü)
Ders 4.
Soru:
Gelenek, İtibar ve Disiplin
nedir?
Cevap:
Gelenekten kastımız, doğru
bilinen ve herkes tarafından kabul edilen kadîm bilgidir.
Yani örf veya irfandır esas
olan. Emri bil maruf düsturu buradan gelmektedir.Kaybettiğimiz geleneklerimizi
yeniden keşfetmeliyiz. İkincisi ise, yeniliklere açık olmak ve taklitçilik yapmadan
kendimize özgü bir stil peşinde koşmalıyız. Küreselci, şeytani, paganistler
sanayi devrimleri ile önce düşünce yapımızı sonra da yaşam şeklimizi
değiştirerek bizi teknolojinin esiri yaparak zavallı bir konuma düşürdüler.
Bunun karşısında kişisel ve
toplumsal olarak yapmamız gereken şeylerden en önemlisi, vahye, hukuka, kadîm
bilgiye, örfi tavra, mesleğe, toprağa, kanaatle geçime dayalı bir yaşam modeli
ortaya koyabilmektir.
Hem kaybolan hem de dejenere
olan teşkilatlarımızı (Ahîlik gibi) yeniden hayatımızın gündemine almalıyız.
Bunu en geniş manada geleneğe
dayalı yaşamak şeklinde tarif edebiliriz.
Bu tavır bize hayatın tüm
zorlukları için bir disiplin kazandırır.
Hayat disiplini, meslek
disiplini ve benzeri,
Disiplin, hem bilgi bütününü
hem de düzeni ifade eder.
Bu da bizi şeytana ve
kötülüklere karşı örfün yanında güçlü kılar.
Hayatın amacı Allah’ın
rızasını kazanmak ve buna uygun bir yaşam sürmek ise, bunun için geleneğe uygun
bir disiplinle davrandığımızda hem dünyada kullar nezdinde hem de ahirette
Allah katında itibarlı bir kul oluruz inşaallah.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Mimarlık Bölümü)
Ders 5.
Soru:
Mimari proje çizimizde dikkate
alınacak hususlar nelerdir?
Cevap:
Yapılacak tasarımın çevre
faktörü.
Ulaşım faktörü.
Yön ve iklim.
Arazi durumu.
Alt yapı.
Yetkin Mühendislik Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 1.
Soru:
1 m2 inşaat maliyeti kaç TL'dir?
1 m2 inşaat maliyeti kaç TL'dir?
Cevap:
Bu sorunun cevabı her yıl Çevre ve şehircilik bakanlığı tarafından Resmi gazetede yayınlanmaktadır.
Bu sorunun cevabı her yıl Çevre ve şehircilik bakanlığı tarafından Resmi gazetede yayınlanmaktadır.
Bu tabloyu Google’da arama
motoruna “Mimarlık ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabında kullanılacak yapı
yaklaşık birim maliyetleri hakkında tebliğ” yazarak bulabilirsiniz.
Örneğin 2019 yılı için, asansörlü
ve yapı yüksekliği 21.50 mt den az binanın maliyeti: 1210 TL/m2. (Tabloda III/B
Sınıfı)
Tabi ki, bu fiyat yaklaşık.
Kesin rakam her binada tercih
edilen malzeme kalitesine göre (sade ve lüks olmasına göre) değişir.
Bu hesaptaki en önemli husus,
“arsa payının" hariç olmasıdır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının
yayınladığı yukardaki listede her yapı grubu için (otel, hastane, okul, ...)
fiyatlar ayrı ayrı vardır.
Not: Listedeki fiyatlara %25
Yüklenici Karı ve Genel giderler dâhildir.
Yanı bir konut maliyeti kabaca
şu üç unsurdan oluşmaktadır.
1-İnşaat Maliyeti
2-Arsa Maliyeti
3- Yüklenici Karı ve Genel
Giderler.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 2.
Soru:
Yaklaşık Maliyet nasıl
hesap edilir. Yaklaşık maliyette kullanılan poz kavramı ne demektir?
Cevap:
Yaklaşık maliyet çıkarmada 3 ana yöntem vardır.
1) Piyasa fiyatları ile (Elde edilen rakamlar genelde maliyet fiyatı olup, bu fiyata Yüklenici karı ve genel giderler eklenir.)
2) Metraj yöntemi ile (Her bir iş kalemine ait yani "poza" ait metraj, o yıl için geçerli birim fiyatlar ile çarpılarak toplam rakam bulunur ve yaklaşık maliyet elde edilir. Birim fiyatlara yüklenici karı ve genel giderler dahildir.)
3) Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından her yıl yayımlanan m2 başına "yapı yaklaşık birim maliyetleri" listesi ile. (Bu fiyatlara %25 Yüklenici karı ve genel giderler dahildir)
“Poz” kısaca “iş kalemi”
olarak düşünebilirsiniz. Her bir poza ait poz numarası vardır.
Yaklaşık Maliyet ise her bir
pozun birim fiyatının, o poza ait
“metraj” ile çarpımından elde edilen toplam rakamdır.
Örnek:
Poz No: Y.16.050/06
Poz Tarifi: C30/37 basınç
dayanımında hazır beton
Birimi: m3
2016 yılı Birim Fiyatı: 178,78
(Fiyatlar her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca güncellenir.)
Önemli bir soru: Poz fiyatı
neleri kapsar?
Cevap:
Malzeme+İşçilik+Nakliye+Yüklenici Karı ve Genel Giderler.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 3:
Soru:
Meslek hayatınızda sizlere
sıklıkla sorulacak sorular var. Bunların en başta geleni bir inşaat yaklaşık
olarak kaç TL'ye mal olur idi. Bunu ilk gün cevaplamış idik.
Bundan başka en sıklıkla
sorulacak diğer bir soru bu inşaata ne kadar beton, demir, tuğla, boya gider
vs?
Aynı şekilde elektrik ve
makine mühendisleri de "halkın gözünde mühendis" olduklarından bu
sorulara muhatap olabilir.
Ya da kendileri, meslek
hayatlarında "Müteahhit" olabilirler.
Mesela bir asansör kaça mal olur
ya da bu binanın elektrik tesisatı kaça biter gibi.
İşin aslı iyi bir mühendis,
genel kültür düzeyinde diğer meslek dallarından bilgi sahibi olmalıdır.
Bir Örnek vermek gerekirse,
Arabanın motorunu tamir etmek
zorunda değilsiniz ama herkesin ehliyeti olup, araba sürmesini bilmek size
avantaj sağlar.
Cevap:
Asıl olan oturup
hesaplamaktır. Ancak kafamızda yaklaşık bir fikir vermesi açısından aşağıdaki
tablo kullanılabilir.
Mesela betonarme bir yapıda 1
m2 alana 34 kg ya da 1 m3 betona 100-120 kg demir kullanılır. Ancak binanın
temel cinsi, binadaki perde, döşeme kalınlığı vs. birçok husus bu rakamı
değiştirir. İnternette bununla ilgili tabloları Google Arama Motorunu
kullanarak bulabilirsiniz.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 4:
Soru:
Hayatta mesleki bilginin
kapladığı alan ne kadardır?
Cevap:
Mesleki bilgiyi bir binanın
temeli kabul edin. Genel toplamda %10-20 gibi.
Kalan % 80-90 ise, “Sosyal
Sağlık ve İletişim Teknikleri, Mimarlık Bilgisi, Kritik Analitik Düşünme, Hukuk
Bilgisi, Yabancı Dil, Helal ve Sağlıklı Beslenme…
Şimdi mesleki bilgi kısmına
devam edelim.
Not: İnşaatın türü ne olursa
olsun "demir çekme bölgesine" yerleştirilir ana fikri ömür boyu size
lazım olan bir ana bilgi.
Temel, kolon, kiriş, kat
döşemesi, balkon, istinat duvarı vs. tüm yapılarda çekme bölgesini bilirseniz
betonarme konusunu büyük oranda çözdünüz demektir.
Yani demir çekmeye, beton
basınca çalışır.
Ayrıca hazır beton, üretim
saatinden itibaren en geç 2 saatte içerisinde (çimento cinsine göre değişir)
kullanılmazsa o beton kesinlikle ve kesinlikle kullanılmaz.
Ne yapılır. Saha betonu olarak
kullanılır.
Bir başka not: Beton dökümü
sırasında betonu kolay işlemek için fazla su katmak, betonun basınç dayanımını
çok düşürür. Kesinlikle kaçınılması gereken bir durum. Aynı hamurun kıvamı gibi. Ne eksik su ne fazla
su. Tam kıvamında.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 5.
Bu ders bütün Mühendisler için
çok önemli bilgiler içeriyor. Meslek grubu farketmez.
Soru:
İmar Durum Belgesi, TAKS, KAKS
nedir?
Cevap:
İnşaat yapılacak arsanın
sahibi, Belediyeye müracaat ederek arsasına kaç katlı, kaç m2,
hangi vasıfta bina yapabileceğini Belediyenin İmar Müdürlüğünden öğrenir.
(konut mu, işyeri mi, ayrık nizam-bitişik nizam vs. bilgileri)
Önemli Not: Yeşil alan ya da
tarlaya inşaat yapılamaz. Mutlaka arsa vasfı olmalı. Bu da tapu kayıt
belgesinde cinsi bölümünde yazar.
TAKS: Taban Alan Katsayısı.
Mesela 1000 m2 arsanız var.
İmar Durum Belgesinde TAKS:0.25 yazıyorsa en fazla 1000*0,25=250 m2 oturum alanına
sahip bina yapabilirsiniz. 251 m2 olmaz. Ama 250'den daha düşük olur.
KAKS: Kat alanı katsayısı.
Mesela 1000 m2 arsanız var ve
İmar Durum Belgesinde KAKS:1.2 ise toplam inşaat alanı 1000*1.2=1200 m2 olur.
Örnek: 1000 m2 arsanız var.
TAKS: 0.30 KAKS: 1.2 Bu arsaya
1000*0,30=300 m2 oturum alanına sahip 1000*1,2=1200 m2 toplam inşaat
yapabilirsiniz. 1200/300=4 kat ya da 1200/200=6 kat yapabilirsiniz.
Ancak İmar Durum Belgesinde
maksimum bina yüksekliğini hmax: geçmemek kaydıyla.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 6.
Soru:
Bir arsa almaya karar verdik.
Nelere dikkat etmemiz gerekir?
Cevap:
İlk önce tapuya bakılır.
Tapusu var mı? Varsa müstakil tapulu
mu yoksa çok hisseli mi?
Belediye imar uygulaması yapmış
mı?
Tapu üzerinde haciz, ipotek,
şerh gibi satışa engel bir durum var mı?
İkinci olarak Belediyeden
"imar durum belgesine" bakılır.
Yeşil alan mı, resmi alan mı,
cami ya da park alanı mı, sit alanı mı?
Yani inşaat yapmaya engel bir
durum var mı?
Engel yoksa arsa konut alanı
mı, işyeri mi?
Kaç kat inşaat yapılabilir.
Taks, Kaks nedir?
Ön, arka ve yan çekme
mesafeleri nedir.
Ayrık nizam mı, bitişik nizam
mı?
Tüm bu hususlar arazinin yani
taşınmazın değerini etkiler.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 7.
Soru:
Betonarme ne demektir?
Cevap:
Cevap:
ÇİMENTO + AGREGA (kum, çakıl,
kırmataş)+SU+ÇELİK = BETONARME
Soru:
C35/45 betonun bir hafta sonra
ve 28 gün sonra silindir ve küp basınç mukavemeti kaç Mpa (Megapascal) olur?
Cevap:
Cevap:
28 günlük basınç mukavemeti
silindir numune için 35 Mpa, küp numune için 45 Mpa. 7 günlük basınç mukavemeti
ise nihai değerin yaklaşık %70’i olup bu değer de silindir için 35*70/100
=Yaklaşık 25 Mpa.
Küp için 45*70/100=Yaklaşık 32
Mpa.
Soru:
Beton, çelik, çimento
sembolleri nelerdir?
Cevap:
Cevap:
Beton: C (Concrete) sembolü ile başlar.
Çimento: CEM (Cement) sembolü
ile gösterilir.
Çelik S (steel) S 220, S 420, B 420B, B 420C, B 500A, B 500B,
B 500C
Mpa= N/mm2 = 10 kgf
/cm2
Yani, C30 betonun silindir
basınç mukavemeti 30 Mpa= 300 kgf/cm2
Örneğin 30 cm x40 cm
ebatlarında C30/37 kolonun taşıyacağı yük
30*40* 300 / 1,5 (sabit
katsayı) = 240.000 kgf = 240 ton (Sadece düşey yük altında taşıyacağı yük.
Kolonda ayrıca moment ve burulma etkisi de olunca bu değer yarı yarıya düşer.
Birde kg/cm2 birimi
ton/m2 ye dönüşüm örneğine bakalım.
Mesela zemin emniyet gerilmesi
1 kg/cm2 = 10 ton/m2 ‘ye tekabül eder.
Netice: Zihin jimnastiği
açısından ve kafanızda bir fikir oluşması için yazdığım basit kabullerdir.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 8.
BETONARMENİN AVANTAJLARI
•Kolay işlenip
şekillendirilebilir.
•Ekonomiktir. Ana malzemesi
(agrega, su) yerel olarak bulunur. Az enerji gerektirir.
•İnşasında diğer yapılara
nazaran (ahşap, çelik) büyük özen gerekmez.
•Kalifiye eleman gerektirmez.
•Basınç dayanımı yığma yapı
elemanlarına (ahşap, tuğla, gazbeton) nazaran yüksektir.
•Çelik ve ahşaba nazaran,
yangına daha dayanıklıdır.
•Çelik yapıya nazaran daha
rijit olduğundan büyük yer değiştirmeler olmaz.
•Korozyon tehlikesi azdır.
•Bakımı kolay ve yok denecek
kadar azdır.
•Kullanım ömrü uzundur.
•Ani göçme olmaz, göçme
olacağını önceden haber verir. Nasıl: Derin çatlaklar, cam kırılmaları …
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders:9 BETONARMENİN DEZAVANTAJLARI
Çekme dayanımı düşüktür, çelik
kullanılması gerekir.
•Çeliğin zayıf tarafları
(yangına, pasa dayanıksız) betonarmeye yansır.
•Kalıp ve iskele pahalıdır,
kalıp yapımı özen ister.
•Ağır yapılar oluşur (depremde
sakıncalı).
•Taşıyıcı sistem faydalı
yükten çok, kendi ağırlığını taşımak zorundadır.
•Yeterli dayanım kazanıncaya
kadar özenli bakım (kür) gerekir (ilk 7-14 gün).
•Gökdelen gibi çok yüksek
yapılar inşa edilemez.
•Prefabrik inşa imkânları
kısıtlıdır.
•Hazır beton temin edilemeyen
şantiyede beton imalatı zor ve risklidir, büyük özen gerektirir.
•Her tür hava şartında beton
dökülemez, inşaat mevsimi kısadır. Yapının kullanıma açılması uzun zaman
gerektirir.
•Betonun çatlama riski vardır.
•Hasar onarımı zor, pahalı ve
çoğu kez imkânsızdır.
•Mevcut yapının donatı
miktarı, dayanımı kesin belirlenemez.
•Ekonomik ömrünü tamamlayan
yapının yıkılması pahalıdır, çıkan malzeme tekrar değerlendirilemez, çevre
kirliliği yaratır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 10.
Soru:
1 m3 betonda (hacim
ve kütle olarak) çimento, agrega ve su miktarı nedir?
Cevap:
Cevap:
1 m3 beton yaklaşık
(hacim olarak)
%10 çimento,
%70 agrega (kum, çakıl,
kırmataş)
%20 su
1 m3 beton yaklaşık
(Kütle olarak) 2400 kg yani 2.4 ton'dur.
300 kg çimento
800 kg Kum+1100 kg çakıl,
kırmataş
200 lt su
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 11.
Soru:
Dozaj ne demektir?
Dozaj ne demektir?
350 dozlu 10 m3 betonda
kaç torba çimento kullanmak gerekir?
Cevap:
DOZAJ: 1 m3
betondaki çimentonun kilogram olarak miktarıdır.
350 Dz /50 kğ = 7 torba 10*7 =70 torba
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 12.
Soru:
Betonarme binada taşıyıcı
sistem elemanları nedir? Hangi eleman hangisini taşır?
Cevap:
Döşeme: Kirişleri ve kolonları birbirine bağlar. Genelde kalınlığı az, büyük yüzeyli ve yataydır.
Döşeme: Kirişleri ve kolonları birbirine bağlar. Genelde kalınlığı az, büyük yüzeyli ve yataydır.
Kendi ağırlığını, üzerindeki
eşya, depolanmış malzeme ve insan yükünü taşır ve bu yükleri kirişlere aktarır.
Kiriş: Kolonları birbirine
bağlar. Genelde yataydır. Kendi yükünü, duvar yükünü ve döşemelerden gelen yükü
taşır, bu yükleri oturduğu kolonlara aktarır.
Kolon/perde: Genelde düşeydir.
Kirişlerden gelen yükü, rüzgâr ve deprem gibi yatay yükleri taşır, bu yükleri
kolondan-kolona ve sonuçta temele aktarır.
Temel: En alt kolonların
oturduğu, kolonlardan gelen yükü zemine aktaran betonarme sistemdir.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 13.
Soru:
Döşeme çeşitleri nelerdir?
Cevap:
1-Kirişli döşeme
a)Tek doğrultuda çalışan
b)Çift doğrultuda çalışan
2-Kirişsiz döşeme
3-Dişli döşeme
4-Asmolen döşeme
5-Kaset-kiriş döşeme
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 14.
Soru:
Zemin cinsleri ve temel
çeşitleri nelerdir?
Cevap:
Zeminler 3 ana grupta
incelenebilir.
Zayıf Zeminler: Zemin Emniyet
Gerilmesi 1 kg/cm2’nin altında olan zeminler. Örnek: Kil, silt,
bataklık gibi.
Orta Sertlikte Zeminler: Zemin
Emniyet Gerilmesi 1-2 kg/cm2 olan zeminler. Örnek: Kum, çakıl,
küskülük.
Sağlam Zeminler: Zemin Emniyet
Gerilmesi 2 kg/cm2’nin üstünde olan zeminler. Örnek: Her türlü kaya
zemin.
Temel kotu, mutlaka “don
derinliği” dediğimiz ve bölgelere göre farklılıklar gösteren derinlikten
aşağıda inşa edilmelidir. Aksi halde toprağın kabarması sonucu binada çatlaklar
oluşabilir.
Ayrıca, kil ve siltli zeminler
suyu görünce şişeceğinden bu durum dikkate alınarak inşaat yapılmalıdır. En
azından “gerilme soğanı” dediğimiz binanın yükünün zemine etkisini kabul
ettiğimiz derinliğe kadar olan bölümde gerekli zemin iyileştirme yöntemlerinden
biri uygulandıktan sonra temel inşaatı yapılmalıdır.
TEMEL ÇEŞİTLERİ:
A) DERİN TEMELLER
1. Kazıklı temel
2. Keson temel
3. Ayaklar
B) YÜZEYSEL TEMELLER
1. Duvar altı temeli
2. Tekil temel
3. Birleşik temel
4. Sürekli temel
a) Bir doğrultuda sürekli
temel
b) İki doğrultuda sürekli
temel
5. Radye temel
a) Kirişsiz radye
b) Kirişli radye
c) Mantar Plak
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 15.
Soru:
Statik hesap yapılırken dikkate
alınan yükler (yapıya etkiyen karakteristik yükler) nelerdir?
Cevap:
A) Kalıcı (sabit, zati, öz,
ölü) yükler: Yapı elemanlarının öz yükleridir.
•Döşeme ağırlığı ( döşeme
betonu + tesviye betonu + kaplama + sıva).
•Kiriş ağırlığı.
•Duvar ağırlığı (dolgu
malzemesi + bağlama harcı + sıva).
•Kolon ağırlığı.
B) Hareketli yükler: Yapı
elemanına zaman zaman etkiyen ve yer değiştiren statik yüklerdir.
•Eşya yükleri.
•İnsan yükleri.
•Kar Yükü
C) Yatay yükler: Yapıya yatay
olarak etkidiği varsayılan statik veya dinamik yüklerdir.
•Deprem yükü.
•Rüzgâr yükü.
•Toprak itkisi
•Sıvı yükü.
D) Diğer yükler: Yukarıdaki
yük tipleri dışında kalan yüklerdir.
•Sıcaklık farkından oluşan
yük.
•Büzülme ve sünmeden oluşan
yük.
•Farklı oturmalardan oluşan
yük
•Buz yükü.
•Patlama yükü, dalga yükü,
montaj yükü
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 16.
Soru:
Bir binanın taşıyıcı sistemi tasarlanırken nelere dikkat edilmelidir?
Bir binanın taşıyıcı sistemi tasarlanırken nelere dikkat edilmelidir?
Cevap:
• Kütle merkezi ve Rijitlik
Merkezinin aynı olmasına
• Kolon ve perdelerin her iki
yönden gelecek deprem kuvvetini karşılayacak şekilde olmasına
• Kolon ve perdelerin simetrik
olmasına
Gerektiği yerlerde en az 10 cm
deprem derzi yapılmasına (birbirine bitişik yapılmış iki bina arasına, temel
aynı dahi olsa, bloklar arasına mutlaka konmalıdır)
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 17.
Soru:
Biz yapısal elemanları
simetrik olarak yerleştirmek istiyoruz. Tasarım aşamasında yapının kütle
merkezini, merkezinden sapmayacak şekilde tasarlıyoruz. Peki, perde duvarların
bu kütle merkezine nasıl bir etkisi oluyor. Binanın rijitligini arttırıyor mu?
Deprem davranışına ne gibi etkileri oluyor?
Cevap:
Yapının kütle merkezi ile
rijitlik merkezini mümkün olduğu kadar birbirine yakın oluşturmaya çalışırız.
Sebebi; deprem gibi yatay
yükler altında bina rijitlik merkezi etrafında dönmeye çalışır.
Kütle merkezi ile rijitlik
merkezi arasında ne kadar uzaklık olursa o kadar ilave burulma etkileri ortaya
çıkar.
Perdeler yatay yükler yönünde
çok büyük deprem yüklerini alabildiği için, biz binaya perde koyarız.
Perde koyarak deprem yükünü
almak, binanın yatay rijitligini arttırma yolu ile deprem yüklerini taşıma
amaçlıdır.
Fakat perde koymaz isek; o
zaman kolonların elastik özelliklerini arttırarak yani yüksek sünek yaparak
deprem yüklerini taşıtırız.
Ancak burada deprem yüklerini
taşıyan kolonların, deprem yüklerini her bir kolon üzerinde aşırı burulma
momenti olmamasını sağlayacak şekilde, yükleri taşıması sağlanmalıdır.
Böyle olmaz ise kolonlarda
ilave burulma etkisi olur ve kolonlar yatay yük karşısında ileri geri hareket
ederek deprem enerjisini yutamaz.
İşte burada kolon kuşatma
kuralı devreye girer.
Yani kuşatma kurtarmıyor demek
kolonda aşırı burulma oluşuyor, demektir.
Kolonu büyüt ya da
yapamıyorsan kolon yerine perde koy, bina rijitligini arttır demektir.
Kuşatma şartlı bina ev tipi
yapılarda çok zor olur. Çünkü kolon kirişler ortalarda kalıyor.
Ama büyük binalarda daha
kolay.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 18.
Soru:
İki yönde deprem kuvvetinden
bahsediyoruz. Çok mu hayalî olur emin değilim fakat üçüncü yönde de deprem
kuvvetinin olduğunu duymuştum. Deprem izolatörleri veya izolatörsüz
tasarladığımız binalarda biz bu kuvvetleri dikkate alıyor muyuz?
Cevap:
Deprem iki yönde olmaz.
Deprem bir dalga hareketidir.
Gelen yükleri bir deniz
dalgası gibi düşünün.
Ancak bir yapı için tabi ki
deprem yükü tam x veya tam y eksenine paralel gelmez, nerden geleceğini tam
bilemezsiniz.
O sebepten deprem etkisi,
binada burulma oluşturur.
Bizde bu nedenle deprem
yüklerini binaya rijitlik merkezinin x ve y noktasından x ve y yönü için %5
eksantirisiteli olarak hesaplarız.
Bu etki ile binada oluşan
burulmalar neticesinde kolonlara gelen deprem momentlerini buluruz.
Depremin izdüşümleri de olur
tabiki.
Mesela depremin birde düşey
etkisi olabilir ama bu çok ciddi bir kabuldür, ve bu durumda hiç bir bina kolay
kolay ayakta kalmaz.
Düşünün, bina zıplıyor iniyor,
zıplıyor iniyor.
İzolatör meselesi çok ayrı bir
konu.
Çok büyük elastik hareketli
ama hareketi bir yuva içinde kısıtlanmış mesnetler üzerine bina konur.
Deprem binaya çok büyük bir
enerji yüklemesi yapar.
Bu enerjiyi izolatör sayesinde
hareketle bina yutar.
Bizde çok yaygın değil. Çünkü
çok ciddi maliyet. Hiçbir firma böyle bir işe girmez.
Sonuçta 7-8 şiddetine kadar
binalar ayakta kalır.
9-10 şiddetinde ise bir nevi
kıyamet demektir.
Oturup kaderine razı
olacaksın.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders:19
Donatı türleri:
Boyuna donatı: Normal kuvvet
ve eğilme momentlerini karşılar.
Etriye veya fret: Kesme
kuvvetini ve burulma momentini karşılar. Betonun şişmesini, boyuna donatının
yanal yer değiştirmesini ve burkulmasını önler.
Ayrıca kolonun taşıma gücünü
artırır ve sünekleştirir. Sargısı etriye olana etriyeli kolon, spiral olana
fretli kolon denir.
Çiroz: Etriyenin bombelenme
boyunu azaltır, betonun şişmesini önler, boyuna donatının yanal yer
değiştirmesini ve burkulmasını önler.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 20.
Soru:
Etriye nedir? Niçin önemlidir?
Cevap:
Kesme kuvvetini taşıyan donatıya etriye denir.
Kesme kuvvetini taşıyan donatıya etriye denir.
Kolon kiriş birleşim
yerlerinde etriye sıklaştırılması çok önemlidir.
Depremde birçok hasar bu
nedenle meydana gelir, hatta deprem olmadan dahi kesme çatlakları oluşabilir.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 21.
Soru:
Zemin emniyet gerilmesi ve
zeminler hakkında kısa bir bilgi verebilir misiniz?
Cevap:
Yapının bütün yükü temel
aracılığıyla zemine iletilir.
Zemine iletilen yüklerin soğan
çubuğu şeklinde zeminde etkili olduğu varsayılır.
Zemin emniyet gerilmesi 1
kg/cm2 (10 ton/m2)’nin altındaki zeminler “gevşek zemin”
olarak (kum, kil, silt);
1-2 kg/cm2 arası
olan zeminler “orta sert zeminler” (toprak ve küskülük gibi);
2 kg/cm2 nin
üstündeki zeminler “sağlam zemin” (sert küskülük, kaya);
Olarak isimlendirilir.
Eğer zemin gevşek ise ve çok
katlı bir yapı yapılacaksa zemine çimento enjeksiyonu (jet grout) ya da fore
kazık uygulaması yapılır.
Özellikle kil ve siltli
zeminler suyu görünce şişeceğinden binada mevsimine göre oturmalara ve
kabarmalara sebebiyet vereceği göz önünde tutularak gerekli tedbirler alınmalı,
Son olarak temel mutlaka don
derinliği altında inşa edilmelidir. (her bölge için bu değer farklı.)
Aksi halde binada oturma ve
kabarma meydana gelir ve bu durum binada kılcal çatlaklara bazende ileri düzey
çatlaklara neden olur.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 22.
Soru:
Mühendislerinin uygulamada en
çok kullandıkları "kanun" "yönetmelik" ve "genelgelere
bir örnek verebilir misiniz?
Cevap:
Kamuda ihale ve satın alma
işleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu ve 5018 sayılı Kamu Mali Yasası Kanunu ile yürütülür.
Yönetmelik ise, kanunun bir
nevi nasıl uygulanacağını gösteren açıklamasıdır. Yani kanunda yazılmayan
detaylardır. Örneğin "Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği" ya da
"Hizmet Alım Uygulama Yönetmeliği" gibi.
Genelge ise yönetmelikte
bahsedilmeyen daha özel ya da özellikli bir durumun açıklanmasıdır.
Kanun ve Yönetmelikler Resmi
Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girer.
Genelgeyi ise Kanun ve
Yönetmeliklere istinaden ilgili kurumun en üst ita amiri yayınlar. Mesela
Üniversitelerde İta Amiri Yök Başkanıdır. Bakanlıklarda Bakan ya da Genel
Müdürlüklerde Genel Müdürdür.
Kanun, Yönetmelik, Genelge
kavramları hayatta çok sık duyacağınız kavramlardır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 23.
Soru:
Çimento çeşitleri (ana tip) nelerdir?
Cevap:
Soru:
Çimento çeşitleri (ana tip) nelerdir?
Cevap:
TS EN 197-1/2004 standardında
çimentolar beş ana tip ile adlandırılmaktadır:
Cement: İngilizce “Çimento”
demektir.
CEM I Portland çimento
CEM II Portland-kompoze
çimento
CEM III Yüksek Fırın cüruflu
çimento
CEM IV Puzolanik çimento
CEM V Kompoze çimento
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 24.
Soru:
Priz ne demektir?
N ile R sembolleri nedir?
32,5N 42.5N 52.N çimento
türlerinin priz başlama süreleri kaç dakikadır?
Cevap:
N: Normal Çimento R: Erken
dayanımlı çimento. (Mesela çok sıcak bir yerde beton dökecekseniz ve beton
sıcakta yanmadan daha hızlı prizini almasını istiyorsanız 52.5 R tipi çimento
kullanabilirsiniz.
Priz betonun katılaşmaya
başlama süresidir.
75,60,45 dakikadır.
Burada en önemli hususlardan
biri, şantiyede üretilen hazır betonlara prizi geciktirmek için kimyasal
katkılar katıldığı göz önünde bulundurularak en geç 2 saat içinde beton sahada
kullanılmış olmalıdır. Özellikle Ankara İstanbul gibi trafik yoğunluğu yüksek
yerlerde betona su verme ve karıştırma işlemi hazır beton şantiyesi yerine
bizzat betonun kullanılacağı şantiyede beton mikserinin içerisinde
yapılmaktadır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 25:
Soru:
Kolon kesit tipleri ve bir
kolona etki eden kuvvetler nelerdir?
Cevap:
Kolon kesit tipleri:
•Dikdörtgen kolon
•Fretli kolon (dairesel, halka
veya sekizgen kesitli)
•Çokgen kolon (L, I, T,C,
kutu, … kesitli)
Uygulamada en çok karşılaşılan
kesit tipi dikdörtgendir. Diğerleri nadiren kullanılır.
Kolona Etkiyen kuvvetler:
Normal kuvvet (kolon ekseni
yönünde, genelde basınç)
Eğilme momenti (x ekseni
etrafında)
Eğilme momenti (y ekseni
etrafında)
Kesme kuvveti (x yönünde)
Kesme kuvveti (y yönünde)
Burulma momenti (kolon ekseni
etrafında)
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 26:
Soru:
100
m2’lik bir kat döşemesinin kalınlığı 15 cm olup, döşeme alanı
haricinde ayrıca toplam uzunluğu 80 mt olan 25/60 cm boyutlarında kiriş
mevcuttur. Bu katta kullanılan C25/30 betonun toplam hacmi ve parasal tutarı
nedir? (Betonun yoğunluğu:2.4 ton/m3 Birim Fiyatı: 180 TL/m3
Cevap:
100*0,15 + 80*0,25*0,60 = 27 m3
beton x 180 TL/m3 = 4860 TL
Soru size çok basit gelebilir
ama gerçek hayatta "yaklaşık maliyet" dediğimiz olay tam olarak bu. Gerçek
durumda ise daha çok sayıda işlem ve hesap var.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 27:
Soru:
Kiriş kesit tipleri nelerdir?
Cevap:
Kiriş kesitleri çoğunlukla
dikdörtgen ve tablalı; nadiren trapez, kutu ve üçgen olur.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 28:
Soru:
Kar yükü bölgelere göre değişmekle
birlikte bir fikir vermesi açısından 1 m2 için kaç kg alınır?
Çelik çatıların kar yükünde
çökme nedenleri ne olabilir?
Cevap:
Bölgelere göre değişmekle birlikte 75 kg/m2 gibi bir rakam aklınızda kalsın.
Bölgelere göre değişmekle birlikte 75 kg/m2 gibi bir rakam aklınızda kalsın.
Yani çok ciddi bir yükle karşı
karşıya olduğunuzu ve çelik yapılarda mutlaka statik hesap yapıldıktan sonra
imalata başlanması gerektiğini unutmayın.
Kar yükü statik hesaba dâhil
edilmeden yapılan çelik çatıların göçme riski her zaman vardır.
Aynı durum şiddetli rüzgâr
için de geçerlidir.
Not: Bazen gazetelerde semt
pazarlarının aşırı kar yükünden çöktüğünü görürsünüz. Bu nedenle özellikle
çelik sistemleri basite almayın. Statik hesap yapmadan ustanın kafasına göre
imalat yapmaktan kaçının.
Bu konularla ilgili daha geniş
bilgi için TS498’i (Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında alınacak hesap
değerleri) incelemenizi öneriyorum.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 29:
Soru:
100 m2’lik bir
daire katının kütlesi yaklaşık kaç tondur?
Betonarme kalıp yapılırken yapılan
en önemli hatalar nelerdir? (Bazen beton dökümü esnasında çöken kalıp
dolayısıyla can ve mal kaybına neden olan haberleri gazetelerden okuyorsunuz)
Cevap:
Döşeme+kolon+kirişte yaklaşık
100*(0,20) =20 m3 beton kullanılır bu da 20*2,4 = Yaklaşık 50
ton’dur. Buna duvar, sıva, fayans, eşya vs. eklediğimizde 70-80 tona kadar
çıkar.
Uygulamada kalıp yapılırken en
çok yapılan hatalar,
--- Çapraz elemanların
yetersiz hatta hiç olmaması,
--- Kalıp boşluklarının
alınmaması,
--- Bir üst katta kullanmak amacıyla,
kalıbın erken sökülmesi,
--- Yedek dikme
bırakılmamasıdır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 30:
Soru:
30x50 cm boyutlarındaki bir kolonda 10 adet Q16’lık 4,5 metre boyunda çelik çubuklar vardır. Binada aynı cins kolondan 5 adet benzeri vardır? Kullanılan toplam demir kaç kg’dır? (Q16 demir 1.579 kg/m)
30x50 cm boyutlarındaki bir kolonda 10 adet Q16’lık 4,5 metre boyunda çelik çubuklar vardır. Binada aynı cins kolondan 5 adet benzeri vardır? Kullanılan toplam demir kaç kg’dır? (Q16 demir 1.579 kg/m)
Not: Demir ağırlık tablosunu
araştırıp kabaca bilgi sahibi olunuz. Yuvarlak demir, profil demir vs.
Cevap:
Cevap:
5*10*4,5 *(1,579 kg/mt) = 355
Kg
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 31:
Soru:
1800 mm x 3600 mm uzunluğunda
bir döşemede her iki doğrultudaki döşenen demirler (Q8/36 düz, Q8/36 pilye)
olup, uzun doğrultudaki pilyenin boyu 2500 mm düz demirin boyu 2000 mm, kısa
doğrultuda döşenen pilyenin boyu 5000 mm düz demirin boyu 4000 mm olduğuna
göre, kullanılan demir miktarını hesaplayınız? (Demirin kesit ağırlığı Q8=0,395
kg/m)
Cevap:
Uzun doğrultu Düz demir 360/36
+1 = 11 adet * 2 mt = 22 mt
Uzun doğrultu Pilye demir
360/36 = 10 adet * 2,5 mt = 25 mt
Kısa doğrultu Düz demir 180/36 + 1 = 6 adet *4 mt =24 mt
Kısa doğrultu Pilye demir
180/36 = 5 adet * 5 =25 mt
Toplam demir (22+25+24+25) =
96 mt * (0,395 kg/mt) = 38 kg
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 32:
Soru:
TS 500 nedir?
Cevap:
Betonarme Yapıların Tasarım ve
Kurallarına Ait Yönetmelik.
Soru: Bir yapıya ait çizilen
projeler nelerdir?
Cevap: Mimari,
Statik-Betonarme, Elektrik, Makine (Piyasada Tesisatta denir.), Çevre Tanzimi.
Çalışma Sorusu: Betonarme-Statik
proje paftaları neleri kapsar?
Yetkin Mühendislik Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 33:
Soru:
Mimari proje paftaları neleri
kapsar?
Cevap:
Kesit, görünüş, plan, detay
proje, avan proje.
Lütfen bu kavramlarını
araştırıp öğreniniz.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 34:
Soru:
Soru:
Elektrik Proje Paftaları Nelerdir?
Cevap:
Cevap:
Piyasada
Mühendis işinin patrondur. Yani ister İnşaat Mühendisi olun, isterseniz Mimar,
Elektrik Mühendisi ya da Makine Mühendisi olun, hiç fark etmez, temel
kavramları bilmek zorundasınız. Bu nedenle Elektrik Tesisat ve Makine Tesisat
projeleri nelerden oluşur, bunları da bilmek zorundayız.
Elektrik Tesisat Projeleri.
(Klasik bir bina için)
-Zayıf ve Kuvvetli Akım
- Data tesisatı
- Telefon tesisatı
- Yangın Algılama ve Alarm
Sistemi
- Topraklama
- TV Sistemi
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 35:
Soru:
Makine Tesisat Projeleri
nelerden oluşur?
Cevap:
Mekanik tesisat; Isıtma
sistemi, Soğutma sistemi, Havalandırma sistemi, Temiz su sistemi, Atık su
sistemi, Sıcak su sistemi ve Yangın söndürme sistemi olmak üzere 7 bileşenden
oluşuyor.
Yukarıda sayılanların yanında
yapılarda, endüstriyel tesislerde, ticari yapılarda, hizmet işletmelerinde
işletmelerin ihtiyacına binaen yapılması gereken aşağıdaki sistemlerde mekanik
tesisat gurubunda sayılabilir:
Doğalgaz Tesisatı,
Basınçlı Hava Tesisatı,
Buhar Tesisatı,
Kızgın Su Tesisatı
Kızgın Yağ tesisatı
Havuz Tesisatı,
Güneş Enerjisi Tesisatı,
Mutfak ve Çamaşırhane Tesisatları,
Medikal Gaz Tesisatı
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 36:
Soru:
Mahal
Listesi ve Detay projeler niçin önemlidir?
Cevap:
Uygulamada
iş sahibi ile işveren arasındaki hemen tüm kavgaların, anlaşmazlıkların temel
sebebi detaylarda gizlidir. Tamam, daha sonra hallederiz denir, olaylar sürekli
ötelenir.
Daha
sonra işi yapanın menfaatine uymayan durumlarda, işi yapan kişi, iş sahibine düşman
kesilir.
O
nedenle projelerde mahal listesi ve detay projelerin proje uygulaması
başlamadan belirlenmesi çok çok önemlidir.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 37:
Soru:
Aplikasyon Krokisi, TUS, Yapı
Denetim, Sürveyan, Şantiye Şefi kavramları nelerdir?
Cevap:
Aplikasyon: Yapılacak binanın
ya da tesisin zemindeki koordinatlarının harita mühendisi yardımıyla yerinin
belirlenmesi.
TUS: Teknik Uygulama Sorumlusu
Yapı
Denetim: Mal sahibi adına, yapılacak yapının fen ve sanat kurallarına göre
yapılması için kontrollük yapan firmalar.
Sürveyan: İşin yapımı esnasında 7/24 sahada olan teknisyen ya da
tekniker.
Şantiye Şefi: Şantiyedeki işlerin
organizasyonunu yapan mühendis.
Not: Şantiye Şefini, Proje
Müdürü ile karıştırmayın. Proje Müdürü, Şantiye Şefinin amiridir. Projenin
tamamının yönetimi ondan sorulur. (Teknik, İdari, Mali ...)
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 38:
Soru:
4734 ve 4735 sayılı kanunlar
nedir?
Özel Sektörün yaptığı inşaat
işlerinde başvurulan kanun metni nedir? Cevap:
4734: Kamu İhale Kanunu
4735: Kamu İhale Sözleşmeler
Kanunu
Bu kanunlar herhangi bir
ihaleye çıkılmadan öncesi ve sonrasında yapılacak iş ve işlemleri tarif
ediliyor.
Ayrıca bu kanuna istinaden
hazırlanan ve kanunda belirtilmeyen detayları Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliği
tarif ediyor.
Sahadaki işlerin
yürütülmesindeki rehberimiz ise “Yapım İşleri Genel Şartnamesi”
Özel Sektörün yaptığı işlerde
ise geçerli olan kanun “6098 sayılı Borçlar Kanunu 7. Bölüm Eser Sözleşmesi
Madde 470-486” arasıdır.
Not: Burada adı geçen “Yapım”
kelimesi sanki sadece “İnşaat Mühendislerini” ilgilendiriyor diye sakın sizi
aldatmasın. Bu kanun ve yönetmelikleri her branştan Mühendisler ve bu işle
uğraşan herkesin bilmesi gerekiyor.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 39:
Sorular ve Cevaplar:
---Etriyeler, temellerde temelin
içi boyunca devam eder. (Önemli bir ayrıntı. Ustalar yapması zor olduğu için
genelde kaçamak yapar)
---Yaklaşık maliyet
hesaplarında her bir imalatın (beton, demir, sıva, boya ....) tanımı vardır. Yani
her bir tanıma karşılık gelen Poz Numarası vardır.
---Eğer bir poz "Birim
Fiyat Kitabında" yoksa bizler yeniden “Özel Poz” oluştururuz.
Örnek:
Özel PÇK (Paçal kazı) Tanım:
İnşaat sahasında her türlü zeminde her çeşit kazı yapılması (işçilik nakliye
malzeme yüklenici karı ve genel giderler dahil) Birimi: m3 Anlaşma Fiyatı: ....
TL/m3
---Bir pozun kapsamında
“Malzeme+İşçilik+Nakliye+Yüklenici Karı ve Genel Giderler (%25) olmak üzere
dört unsur vardır.
---Rayiç: Malzeme ya da
işçiliğin birim fiyatına denir. Örneğin 1 kg demir fiyatı ya da 1 kamyonun 1 saatlik
çalışma ücreti ya da 1 düz işçinin 1 saatlik çalışma ücreti gibi.
Çalışma Soruları: Yaklaşık
Maliyet, İhale Bedeli, Mukayeseli Keşif, Kesin Hesap, Pursantaj kavramları ne
demektir?
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 40:
Soru:
Ataşman, şantiye defteri,
röleve, metraj, iş programı ne demektir?
Cevap:
---Ataşman: Ana projede
olmayan ve sonradan yapılan imalatların gösterildiği ve metrajının yapıldığı
belge.
Ataşman çok önemlidir.
Özellikle inşaat bittikten sonra bir daha görülmesi mümkün olmayan proje dışı
imalatlar için. (örneğin temel altına yalıtım ya da drenaj gibi)
---Şantiye Defteri:
Sürveyanlar tarafından her gün tutulan ve şantiyede yapılan imalatların
yazıldığı, kontrol teşkilatı ve Yüklenici firma tarafından imza altına alınan
defter.
---Röleve: Var olan bir
yapının bütün boyutlarını ölçerek plan, kesit ve görünüşünü yeniden çıkarma
işidir.
---Metraj: Projede olan her
bir imalatın tek tek hesap edilerek (fiyatlandırma hariç) miktarlarının hesap
edildiği ( m2, m3, Adet, ton ..gibi) sayfalar.
---İş Programı: İşlemleri,
sürelerini ve işlem zincirlerini göstererek inşaat süresini ortaya koyan
grafik, tablo, metin veya başka açıklamalar.
Kısaca yapılması düşünülen
işlerin sıraya konulmasına, planlama denilmektedir.
Bir inşaat işinde ihale
yapılıp sözleşme imzalandıktan sonra sıranın, işe başlanmasına geldiği
düşünülmektedir.
Ancak, acaba hangi işten
başlanacaktır, işlerin gerçekleştirilebilmesi için ne kadar insan ve makine
gücü gerekmektedir? Bu soruların cevabı belirlenmeden işe başlanılması, kullanılacak
kaynakların israfına, işin maliyetinin artmasına ve işin yönetiminin
zorlaşmasına neden olacaktır. O halde inşaata başlanmadan önce mutlaka
yapılması gereken önemli bir iş var ki, o da, iş programının hazırlanmasıdır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 41:
Soru:
Bu soru tüm Mühendisleri
yakından ilgilendiriyor.
Bir inşaatın veya yapılması
gereken bir imalatın yapımında uyulması gereken “en temel ögeyi” tek bir cümle
ile ifade etmek istersek bu cümle nedir?
Cevap:
Soru çok çok basit ama cevabı
çok önemli.
Lütfen bu cevabı ezberleyin.
Yapım İşleri Genel
Şartnamesinde ifade şu şekilde.
"Fen ve sanat kurallarına
uygun olarak yapmak"
Borçlar Kanununda ise ifade şu
şekilde.
“Sadakat ve özen borcunu
yerine getirmek”
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 42
Piyasada en çok kullanılan JCB
adını verdiğimiz makine (aslında bir firma markası) bir çeşit kazıcı ve
yükleyicidir.
Bir diğeri Loder dediğimiz
sadece yükleyici. Kazma aparatı yok.
Bir diğeri "paletli"
dediğimiz zorlu arazilerde kazı yapan ve yürüyen kısmı tekerlek değil
paletlerden oluşan ve tır ile bir yerden başka yere nakledilen araç.
Vinç dediğimizde sanırım
herkes bilir. Mesela yüksek binalarda yapılacak tamiratlar için ya da elektrik
direklerinde yapılan bakımlar için kullanılan bir araç çeşididir.
Tüm bunların günlük kiraları
araç gücüne ve yapacağı işe göre değişir.
Ayrıca günlük kira bedeli
(yakıt ve şoför durumuna göre) işin durumuna göre aylık kiralama şeklinde
yapılırsa bu rakam oldukça aşağıya düşer. Pazarlık yapmaya bağlı.
İnşaat Mühendislerinin hayatta
karşılaştığı en büyük problemlerden biride inşaatta kullanılan malzemelerin
kalitesidir.
Bu nedenle malzemeleri iyi
tanımamız gerekir. Mesela mutfak dolabı: "mdf laminant kaplama" ya da
"sunta laminant kaplama" arasında fark var. Görünüşte her ikiside aynı
ama iç kısmındaki malzeme kalitesi dolayısıyla fiyatı çok farklı.
Seramik: Üzerindeki sır
(kaplama malzemesi) kalitesine göre farklı türleri vardır.
Pimapen pencere: İçerisine
konulan saç malzeme, PVC kalitesine göre çeşitleri var.
Netice: Çok değişik malzeme
türlerini iyi tanımalı (kalite ve fiyat yönünden mukayese edebilmeli) ve en
baştan hangi malzeme kullanılacak ise mutlaka sözleşme ekinde yazılmalıdır.
Tamam, abi, hallederiz abi...
ile işler yürümez. Mutlaka yazılı olarak karşılıklı imza altına alınmalıdır.
Aksi halde iş yapılırken ya da bittikten sonra kavga çıkar.
Gereksiz yere moralimiz
bozulur.
Enerjimiz boşa gider.
Ömrümüz mahkemelerde heba
olur.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 43
Bir Soru Bir Cevap:
Daire satın aldığınızda daha
az tapu harcı ödemek için düşük değerde gösterdiğiniz daire satın alma değeri
ileride başınıza dert olabilir. ( mesela 300.000 TL'lik daireyi tapuda az harç
ödemek için 200.000 TL beyan ettiniz)
Nasıl mı?
Daireyi satarken kredi ile ya
da gerçek değeri üzerinden almak isteyen biri karşınıza çıktı ve diyelim ki
daireyi 350.000 TL'ye sattınız.
Aradaki fark olan 350-200=150
bin TL kâr olarak gözükür ve devlet bu kâr'ın vergisini sizden alır.
Yani örneğin 500 TL tapu
harcından kaçayım derken 25.000 TL vergi ödemek zorunda kalırsınız.
Yani dürüst olmak lazım.
Netice: Daireyi alırken ve
satarken gerçek değerler üzerinden beyan veriniz.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 44
Soru:
Beton döküldükten sonra en önemli
şey nedir?
Cevap:
Betonu hava durumuna göre
sulamaktır. Beton sulaması, sabah ve akşam serinlikte yapılır. Öğle sıcağında
sulamaz çünkü buharlaşma olur. Hava şartlarına göre 3-7 gün arası sulama
iyidir.
Şantiyede bu konu önemli bir
sorundur.
Mutlaka betonu sulayacak
sorumlu kişi önceden belirlenmeli ve takip edilmelidir.
Betonun sulanmasına, teknik
olarak "betonun kürü" ismi verilir.
Basit gibi görünen ama büyük
şantiyelerde bir sorumlu belirlenmediği zaman (iş ortada kalmamalı) herkesin
topu bir diğerinin üzerine attığı önemli bir husustur.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 45
Sıfırdan Bir Bina Yapılıncaya
Kadar Geçen Aşamalar.
1-
Arsa alımı.
Tapusu
var mı, varsa hisseli mi?
Tapuda vasfı nedir, tarla mı, arsa mı?
Tapuda vasfı nedir, tarla mı, arsa mı?
Tapusu
varsa İmar Durumu nedir, konut alanı mı, ticari alan mı, yeşil alan mı, sit
alanı mı benzeri hususlar sorgulanır.
2- Proje Çizimi.
Her şey uygunsa, avan proje
(taslak proje) çizimine başlanır ve çizilen projeyi mal sahibi beğenirse kesin
proje çizimine başlanır.
3- Çizilen proje (Mimari,
Betonarme, Elektrik, Tesisat, Çevre) Belediye'ye onaylatılır.
4- Yapı Denetim Firması ile
anlaşma yapılır.
5- İş Sağlığı ve Güvenliği
Firması ile anlaşma yapılır.
6- Temel kazısına başlamadan
önce Belediyeden temel ruhsatı alınır.
7- Sosyal Güvenlik Kurumuna işe
başlama ve çalışacak işçilere ait sigorta bildirimi yapılır.
8- Derin temel kazısı
yapılacak ve yandaki binalar etkilenecek ise, göçmeye karşı mutlaka
"iksa" yapılır. Gerekiyorsa kuyu temel sistemi (göçmeye karşı
kademeli temel sistemi) uygulanır.
9- Temel dökülmeden önce
mutlaka "temel topraklaması ve tesisat boruları" temel betonu
dökülmeden önce yapılır.
10- Ruhsat alındıktan sonra,
temele başlamadan önce "şantiye su ve elektriğine ait abonelik" alınır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 46
Sıfırdan Bir Bina Yapılıncaya
Kadar Geçen Aşamalar.
11- Eğer zemin problemli ise,
inşaata başlamadan önce Jeoloji Mühendisinin görüşleri alınmalıdır.
Yine temel ve katlarda kolon
akslarının yerini (biraz kapsamlı ve büyük inşaatlarda) "Harita
Mühendisinden" yardım alarak belirlemelidir.
12- "Kolonların
etriyeleri radye temel içinde kalan bölümde de devam etmelidir" gibi
birçok detay ve incelikler bilinerek inşaat tamamlanır.
Bu da ancak zaman içinde
tecrübe ile kazanılır.
13- İnşaatın devamı süresince
en zor husus "sabırlı" olmaktır. Çünkü sinirinizi bozan onlarca
olayla karşılaşırsınız.
Eğer sinirinize hâkim
olamazsanız kişilere değil olaylara kızın. Yoksa kavga çıkar.
14- İnşaat tamamlanınca
Belediyeden Yapı Kullanım Belgesi alırsınız. Ama önce Sosyal Güvenlik Kurumu ve
Maliyeden varsa borcunuzu kapatmalısınız.
15- Yapı Kullanım Belgesi ile
birlikte Tapu Müdürlüğüne müracaat edip, "Kat İrtifakı" yani arsa
tapusunu "bina-mesken" tapusuna dönüştürürsünüz.
16- Binaya ait şantiye
elektrik ve su aboneliği “mesken aboneliğine” dönüştürülür.
17- Bina bittikten sonra en
zor işlerden biri daireleri bitirip satmaktır. Hele ki, ekonomik kriz
dönemlerinde.
18- Bu nedenle her dönem prim
yapacak doğru yerlerden arsa seçmeli, evi alacak olanın erkek değil kadın
olduğunu asla hatırınızdan çıkarmayın. Erkeğe satılan daireye, evin hanımı onay
vermedikten sonra, o daireyi sattım kabul etmeyin.
19- İşte bu nedenle evin mutfağının
ve balkonunun geniş olması çok önemli bir faktör. Ayrıca mutfak dolabı,
tezgâhı, boya rengi seçimi vs. Çünkü o evde vaktinin çoğunu geçirecek olan evin
hanımıdır.
20- Şantiye sahası şehir
merkezinden uzakta ise, şantiyede köpek olup olmadığını kontrol edin. Köpek
varsa ve saldırırsa kaçmayın. Sakin olun. Durun ve yere eğilip taş alır gibi
yapın. Varsa taş atın.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 47
Şiddetli rüzgârda ayakta kalan
binanın yapım tekniği
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 48
Soru:
İnşaatlardaki imalatların
tekniğine uygun yapıldığını onaylamak kimin görevidir?
Cevap:
Özel mülkiyet yapılarında “yapı
denetim kuruluşlarının”
Devlete ait; yapılarda ise
idarenin takdirine göre müşavir kuruluş ya da idarenin kendi teknik personelinindir.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 49
Soru:
Depremlerde yıkıma neden
olduğu gözlenen en önemli betonarme imalat kusur eksikliği nedir?
Cevap:
Donatı yönünden, “kolon kiriş
sarılma bölgelerinde etriye eksikliği”
Beton yönünden, “gerekli
dayanımın sağlanmaması”
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 50
Soru:
Beton Çatılar Niye Akar?
Cevap:
Her katı maddenin içinde
"atomik boşluk" dediğimiz, gözle görülmeyen ama var olan boşluklar
mevcuttur.
Su moleküleri bu boşluklardan
geçebilir.
Bunu önlemenin tek yolu ise,
bir taraftan beton dökerken su moleküllerinin geçemeyeceği katkı maddeleri ile
önlem almak (su geçirimsiz beton yapmak) ya da membran uygulaması yapmaktır.
Diyelim bu noktada gerekenler
yapılmadı ya da yapıldı ama işçilik hataları var.
Bu durumda geriye kalan yol,
suyun o bölgede beklemesini engelleyecek meyil yapmaktır.
Eğer bir yerde su gölleniyor
ise, yukarıda bahsettiğim "atomik boşluklardan" su bir şekilde yol bulur
ve aşağıya sızar.
Bu nedenle yağan yağmurun
hızlı bir şekilde giderlere ulaşması gerekmektedir.
Çünkü su molekülleri teknik
olarak birbiri üstünde kayarak ilerlediği için, su bir yerde bekleme yapmaz
ise, aşağıya sızıntı vermez.
Köylerde bile en basit evlerde
çatılar akmıyor ise, sebebi suyun göllenmemesidir.
Özellikle parapet ve duvar
diplerini gözden geçirmek bu noktada önemlidir.
Bu şekilde olaya bilimsel
yaklaşılmadığı sürece, sadece derz yerlerini kapatmakla netice elde etmek ya
geçici olarak çözüm olur ya da kalıcı çözüm mümkün olmaz.
Çünkü derz yerleri yazın sıcak
kışın soğuktan, suyun geçebileceği gözle görülmeyecek şekilde çatlar.
Bu durumda her yağmurda
sıkıntı olur.
Diyelim derz yerlerini de
yaptınız ama yine de bilmediğiniz bir yerlerden su geliyor.
Geriye kalan yol, (suyun
geçemeyeceği ve su moleküllerinin üstünden kayıp gideceği kadar daha küçük
boşlukları olan) özel kimyasallar ile sürme yalıtım yapmaktır.
Ancak bu durumda ise, çatıyı
sosyal faaliyet alanı olarak kullanmak mümkün olmaz.
Önemli Notlar:
--- Sadece eğim şapının bile
göllenme olmayacak şekilde düzgün dökülmesi, birçok su akıntısının önüne
geçmektedir.
--- Isı yalıtımı konusu,
çatıda değil asma tavanın içinde çözülmelidir. Çünkü ısı yalıtım malzemesi
kimyasal olduğu için zamanla bu malzemeden gaz çıkışı olmakta, bu durum
üstündeki eğim betonu ve kalebodurun çatlamasına neden olmaktadır.
Yetkin Mühendislik
Dersleri. (İnşaat Mühendisliği Bölümü)
Ders 51
Yetkin Mühendislik Dersleri
(Elektrik Mühendisliği)
Ders1.
Bir ev
veya daire kaç KW bir enerji çeker?
Bir ev
veya daire kliması olsun, elektrikli ev eşyaları olsun ( mutfak ocağı, çamaşır
makinesi, bulaşık makinesi, fırın, davlumbaz, TV, Müzik Seti, Bilgisayar,
Ampuller vs. ) genel olarak evin komple her şey dâhil çalıştığında ev kaç KW
enerji harcar?
TEDAŞ’ta
minimum 5.5kW talep yapılmaktadır.
Tabii
kurulu güç bunların üstündedir, eşzamanlılık faktörü dikkate alındığında anlık
çekilen güç 5,5 kW'ı kolay kolay geçmez.
Herkesin
evindeki cihazlar farklı güçlerde her cihazın etiketinde gücü watt cinsinden
yazar tüm cihazların watt cinsinden gücü size toplam gücü verir.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(Elektrik Mühendisliği Bölümü)
Ders 2.
Gerilim
Düşümüyle İlgili Genel Bilgiler.
İç
tesis hatlarında sürekli en büyük işletme akımı ile işletme gerilimine göre
yüzde gerilim düşümü,
Yapı
bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında:
-
Aydınlatma ve priz devreleri için % 1,5'i
-
Motor devreler için % 3 'ü geçmemelidir.
Yapının
ya da yapı kümesinin beslenmesi için bir transformatör kullanılmışsa, bu
transformatörü çıkış uçları ile yapı bağlantı kutusu arasındaki gerilim düşümü
% 5'i geçmemelidir.
Açıklama:
Gerilim düşümü hesapları, gerekli görüldüğünde görünen güç göz önüne alınarak
yapılmalıdır.
Demek
ki gerilim düşümü diye bir kavram var. Mesela çok uzak mesafeler arası kablo
çekerken, daha kısa mesafelere göre kablo kesiti yüksek tutulur.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(Elektrik Mühendisliği Bölümü)
Ders 3.
Temel Topraklanması
Elektrik sistemlerinin kurulması ve
işletilmesinde topraklama, öncelikle insan ve yararlı hayvanları tehlikeli
akımlardan korunmak için yapılır. Bunun yanında topraklanmanın yapılması ile
potansiyel dalgalanmalar ve sekonder devirlerdeki etkilenmeler önlenir.
Temel topraklanması tüm yeni binalarda
uygulanmak zorundadır.
Temel topraklayıcı kapalı bir ring
şeklinde yapılmalıdır. Binanın dış duvarlarının temellerine veya temel
platformu içine yerleştirilmelidir.
Temel topraklayıcı, her tarafı betonla
kaplanacak şekilde düzenlenmeli ve temel betonu döküldükten sonra her yönde en
az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Son noktalar temelin
dışına çıkarılmalıdır.
Topraklayıcının beton içindeki yeri,
uygun mesafelere konarak tutucularla sabitlenmelidir. Örneğin 2 m aralıklarla,
30 cm’lik kazıklarla sabitlenmelidir.
Kuvvetlendirilmiş (çelik hasırlı)
temellerde, topraklayıcı en alt sıradaki çelik hasır üzerine yerleştirilmeli ve
yerini sabitlemek için yaklaşık 2 m aralıklarla çelik hasıra bağlanmalıdır.
Temel topraklamasında, 30 mm x 3,5 mm
boyutlarında galvanizli çelik şerit veya 10 mm çapında yuvarlak galvanizli
çelik çubuk kullanılmalıdır.
Oturduğu tabanı büyük olan binalarda,
temel topraklayıcı tarafından çevrelenen alan, enine bağlantılarla 20 m x 20
m’lik gözlere bölünmelidir.
Temel topraklamasının bağlantı
filizleri, bina içine girdikleri yerde en az 1,5 m uzunluğunda olmalıdır. Bu
filizler, giriş noktalarında korozyona karşı korunmalıdır.
Temel topraklaması yapılan yerlerde,
mutlaka ‘potansiyel dengeleme barası’ tesis edilmelidir.
Ana potansiyel dengeleme yapmak
amacıyla, potansiyel dengeleme barasına bağlanarak bağlantı filiz veya bağlantı
parçası bina ana panosunun yanına yerleştirilmelidir.
Topraklama iletkenlerinin, topraklama
direncinin ölçülmesi sırasında ayrılabilmesi için, gerekli düzenekler kolay
ulaşılabilir yerlerde olmalıdır.
Topraklama iletkeni ayırıcı düzeneğinin
mekanik dayanımı yeterli olmalıdır.
Çubukların eklerinde kullanılan malzemeler,
çubuklarla ayrı mekanik dayanıma sahip olmalıdır.
Temel topraklaması aynı zamanda,
yıldırımdan korunma tesislerindeki topraklama görevini görür. Bunun içinde bina
çevresinde çıkışlar bırakılır. Bu çıkışlar çelik şeritlerle olduğu gibi kablo
ile de olabilir. Kablonun kesiti en az 50 mm2 (NYY) olmalıdır.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(Elektrik Mühendisliği Bölümü)
Ders 4.
Elektrik
İç Tesisat Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar
1.
Tesisatın, sıva altı veya sıva üstü geçeceği bağımsız bölümler projesinden
belirlenmelidir.
2.
Sıva altı tesisatta polietilen yanmaz spiral borular kullanılmalıdır.
3.
Borular döşemede şap altından, duvarlarda alçı-panel arkasından, asma tavan
olan yerlerde asma tavan içinden, asma tavan olmayan yerlerde asmolen içinden
geçirilmelidir.
4.
Borular serbest bırakılmamalı, kroşe, kablo bağı veya benzeri malzemelerle
sabit hale getirilmelidir.
5. Şap
altında boruların en fazla üç tanesi yan yana döşenmeli, daha fazla borunun yan
yana döşenmesi halinde, aralarında 4 cm mesafe bulunan üçlü gruplar teşkil
edilmelidir.
6.
Döşeme ve duvarlarda her türlü delme işi, matkapla yapılmalı, keski
kullanılmamalıdır.
7.
Asmolen döşeme ve tuğla duvarlardaki kanallar itina ile açılmalı, gereğinden
daha geniş ve derin kanallar açılıp asmolen tuğlalara zarar verilmemelidir.
8.
Alçı paneller üzerine monte edilecek kasa ve armatür yerleri ölçü şablonlarına
uygun şekilde titizlikle açılmalıdır.
9.
Boruların ferşinden sonra boru içinden paslanmaz galvanizli telden kılavuz
çekilmelidir.
10. İletkenler;
şap, alçı panel, asma tavan ve sıva işleri tamamlandıktan sonra çekilmeli ve
önceden belirlenmiş renk kodlamasına uyulmalıdır.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(Elektrik Mühendisliği Bölümü)
Ders 5.
Elektrik
İç Tesisat Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar
11.
Tesisatta buat kullanılmayacaksa, anahtar ve priz kasalarının içinde yapılacak
buatlamada yanmaz klemensler kullanılmalıdır.
12.
Priz ve anahtar bağlantı terminalleri dağıtım klemensi olarak kesinlikle
kullanılmamalıdır.
13.
Kablolar kesinlikle yekpare olarak çekilmeli, kabloda herhangi bir ek
olmamalıdır.
14.
Çekilen kabloların lamba ve kasa uçları en az 15 cm kalacak şekilde kesilmeli,
kesitlere uygun yüksüklerle yüksüklenmeli ve yanmaz klemenslere bağlanmalıdır.
15.
Kablolar pano içlerinde de form payı vermeye müsait ölçülerde kesilmeli,
yüksüklenmeli ve klemens numarasına uygun kablo kodlayıcıları ile
kodlanmalıdır.
16.
Anahtar, priz üst elemanları ve armatürler son kat boyadan sonra takılmalıdır.
17.
Son kat boyadan önce bütün testler tamamlanmış ve gerekli tutanaklar
düzenlenmiş olmalıdır.
18.
Panolardaki bağlantılar projesindeki tek hat şemalarına uygun şekilde
yapılmalıdır.
19.
Panolardaki şalt malzemeler ve bağımsız bölüm isimleri yanmaz ve silinmez
etiketlerle projelerine uygun olarak etkilenmelidir.
20.
Panoların tek hat ve kumanda şemalarının bir kopyası naylon kılıf içinde
panolardaki proje cebinde muhafaza edilmelidir.
Yetkin Mühendislik Dersleri.
(Elektrik Mühendisliği Bölümü)
Ders 6.
Elektrik
İç Tesisat Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar
21.
Banyo küveti ya da duş küveti bulunan bölümlerde koruma bölgesinde (yerden 2,25
m yükseklikte ve küvet ya da duş teknesi kenarlarından 60 cm uzaklıktaki bölüm)
sıva altından veya duvar örtülerinin arkasından kesinlikle iletken
geçirilmemelidir.
22.
Birden fazla anahtar ve prizin yan yana olduğu hallerde grup çerçeveli anahtar
ve prizler kullanılmalıdır.
23.
Telefon prizleri müstakil olmalı, elektrik priz veya anahtarları ile aynı grup
içerisinde olmamalıdır.
24. Akkor
flamanlı, halojen vb. ampüllü yüksek ısı yayan armatürlerin ve cihazların iç
bağlantılarında ısıya dayanıklı silikon kablolar ve yanmaz klemensler
kullanılmalıdır.
25.
Topraklama direnci 1 ohm’den veya şartname verilerinden küçük olacak şekilde
topraklama sistemi tesis edilmelidir.
26.
Topraklama çukurlarına kömür tozu veya kaya tuzu konmalıdır.
27.
Topraklama megeri ile gerekli ölçümler yapılıp, tutanaklar düzenlenmelidir.
28.
Tüm malzeme ve teçhizat ilgili standartlara uygun olmalıdır.
29.
Temel altında kablo girişleri için bırakılacak Polietilen ve PVC borular
projelerdeki ölçülerinde titizlikle uygulanmalıdır.
30.
Borular içerisinde galvanizli (paslanmaz) çelik tel bırakılmalı ve boruların
tıkanmaması için boru ağızları kör tapalarla kapatılmalıdır.
31.
Boru ek yerleri sızdırmazlık sağlayacak şekilde contalanmalı veya
yapıştırılmalıdır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Endüstri Mühendisliği Bölümü)
Ders 1.
Soru:
Optimizasyon
nedir?
Cevap:
Optimizasyon
en iyiyi ve hatta mükemmeli aramaktır. Matematiksel olarak ise, bir fonksiyonun
çeşitli kısıtlar altında maksimizasyonu veya minimizasyonu olarak
tanımlanabilir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Endüstri Mühendisliği Bölümü)
Ders 2.
Soru:
Yönetim
nedir? Temel fonksiyonları nelerdir?
Cevap:
Önceden
belirlenmiş bir amaca ulaşmak için yapılan faaliyetler bütünüdür. “Başkaları
eliyle iş yaptırmak” olarak da tanımlanır.
Temel
fonksiyonları şunlardır:
Planlama,
Organizasyon, Delegasyon, Motivasyon, Koordinasyon ve Denetim.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Endüstri Mühendisliği Bölümü)
Ders 3.
Soru:
İmalat
nedir?
Cevap:
Hammaddelerin
elverişli yöntemlerle işlenerek ürüne dönüştürülmesine “imalat” denir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Maden
Mühendisliği)
Ders 1.
Soru:
Maden
Mühendisliği kapsamı hakkında bilgi verir misiniz?
Cevap:
Madenciliğin
kapsamı biraz geniş.
Saha
etütlerinden başlayıp elde edilen ürünün satılık ürün ambarına girmesine kadar
geçen uzunca bir süreç.
Özet
olarak hemen akla gelenler; saha etüdü, yarma/sondaj, rezervin ortaya
çıkarılması, raporlama, açık ocak veya yeraltı ocak planlaması, iş güvenliği,
maden kanunu ve yönetmelikler (özellikle izin yönetmeliği ve uygulama
yönetmeliği), orman ve çevre mevzuatı, ana ihzarat (hazırlık), tüvenan üretim
(ne tür bir maden/ metalik maden veya endüstriyel hammadde), konsantratör /
cevher hazırlama, izabe, bazı kimyasal işlemler, pazarlama vs.). Maden
Mühendisinin bu süreç içerisinde çalışacağı konuma göre bilmesi gerekenler de
farklı olabilmektedir.
Öncelikle;
bilindiği üzere, tüm diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi madencilikte de
bilgisayar yazılımları gelişmiştir. Mühendisler, kendi çalışmalarında
kullanacağı bilgisayar yazılımlarını (Auto Cad, Net Cad, Vulcan, Micromine,
Gencom, Mapinfo-discover) çok iyi bilmek ve bunların temel programcılık
içerisindeki yapısal elemanlarını öğrenmek zorundadır. Son yıllarda artık tüm
işlemler jeolojik problemlerin çözümleri, haritalama, sondaj logları, yeraltı
ve açık ocak maden işletme projeleri, diğer çizimler arazi ile GPS, CBS iç içe
geçmiş durumdadır.
Yetkin Mühendislik Dersleri
(Maden Mühendisliği)
Ders 2.
Soru:
ATEKS
yönergesi nedir?
Cevap:
Patlayıcı
bir atmosfere sahip ortamda, hangi ekipman ve çalışma alanına izin verildiğini
açıklayan iki AB yönergesinden oluşan çalışma kuralları manzumesidir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Maden
Mühendisliği)
Ders 3.
Soru:
Maden
Mühendisliğinde “kişisel koruyucu donanım” denince ne anlaşılır?
Cevap:
Bir
veya birden fazla sağlık ve güvenlik tehlikelerine karşı korunmak için
kişilerce giyilmek veya taşınmak amacıyla tasarlanmış herhangi bir cihaz, alet
veya malzemedir.
İş
sağlığı ve güvenliği için önem arz etmektedir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Maden
Mühendisliği)
Ders 4.
Soru:
Maden
Mühendisliğinde “sorumluluk” nedir?
Cevap:
Madencilik
sektöründe görev alan mühendisin, kanun, yönetmelik, tüzük hükümlerini iyi
bilerek, çalışma alanındaki uygulamalarına yansıtabilmesidir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine
Mühendisliği)
Ders 1
Soru:
Birim
nedir?
Cevap:
Birimler
mühendisliğin alfabesidir. Birimleri tam olarak anlamamış yerine oturtamamış
olanlar mühendislik yapamazlar.
Birimleri
anlamamış mühendis olur mu diye sorulabilir.
Dünyada
esas olarak iki birim sistemi vardır. Bunlar;
1. SI
birim sistemi (System International)
Bizim
de kullandığımız ve dünyada en yaygın olarak kullanılan, yakın gelecekte ise
diğer birim sistemlerinin yerine geçmesi kaçınılmaz olan sistem bu sistemdir. SI
birim sistemi sadece yedi temel birim üzerine kurulmuştur. Bunlar;
• Uzunluk birimi Metre (m)
• Kütle birimi Kilogram (Kg)
• Zaman birimi Saniye (sn)
• Akım birimi Amper
(A)
• Sıcaklık birimi Kelvin (K)
• Işık yoğunluğu birimi Kandil (cd)
• Madde miktar birimi Mole (mol)
Belirtilen
bu temel birimlerin ilk üçünden (Metre-Kilogram-Saniye) ötürü bu sisteme MKS
sistemi de denir. SI birim sistemindeki tüm diğer birimler bu yedi temel
birimden üretilmiştir.
2. BG
birim sistemi (British Gravitational)
Imperial
sistem olarak da bilinen bu birim sistemi bugün sadece İngiltere ve Amerika
menşeli teknik kitaplarda kullanılmakta ve kaynak olarak bu kitapları kullanan
bazı profesörlerimiz ise kitaplarında hala bu sistemi kullanmaya devam
etmektedirler. BG birim sistemi bugün Türkiye’de daha çok boru ve boru diş
ölçüleri için kullanılmaktadır.
BG
birim sisteminde de kullanılan temel ölçülerin ilk üçü Kütle, Uzunluk ve
Zamandır. Ancak bu ölçülerden ilk ikisinin birimleri farklıdır. Bunlar;
• Kütle birimi Pound (Lb)
• Uzunluk birimi Feet (ft)
• Zaman birimi Saniye (Sn)
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 2
Soru:
Kuvvet
nedir?
Cevap:
Mühendislikte
birinci kavram Kuvvet’tir.
Çünkü
tüm mekanik ve hidrolik sistemler kuvveti aktarmak veya dönüştürmek için dizayn
edilirler.
Kuvvet
kavramı Newton’un ikinci kanunu ile tanımlanmıştır. Bu kanun mekaniğin en temel
kanunu olduğu için burada zikredilmesi gerekir.
Newton’un
ikinci kanunu: Bir kütle üzerine etki eden kuvvet, söz konusu kütle ile o
kütlenin sahip olduğu ivmenin çarpımına eşittir.
Yani
kısaca F=m*a dır.
Bu
formülde m= Kütle (Kg), a=
ivme(m/sn2), F=Kuvvet (Kg-m/sn2)
Burada
Kuvvet birimi olarak (Kg-m/sn2) yerine bu kavramı tanımlayan Newton un adına
izafeten kısaca Newton (N) denilmiştir.
Böylece
kuvvet birimi olarak F=Kuvvet (N) kullanılmaktadır.
Bu
birimle alakalı çok sık yapılan yanlışlık 1 Kg lık kütlenin yaratmış olduğu
kuvvetin 1 N olduğu şeklindeki yanlış algıdır. Bu yanlış algıyı kaldırmak için
kuvvetin formülünü kullanalım.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 3
Soru:
1 Kg
kütle masanın üzerine ne kadar kuvvet uygular?
Cevap:
Kütle:
m =1 Kg.
İvme: a = g= 9.81 m/sn (Dünyada olduğumuz için kütle yer çekimi
ivmesinin etkisindedir. Ayda olsaydık bu kütlenin yarattığı kuvvet çok daha az
olurdu.)
F=
1(Kg)* 9.81 (m/sn2)= 9.81 (Kg-m/sn2)
F=
9.81 N
Kuvvet
birimi olarak “Kilogram Kuvvet” (Kgf)
ifadesi de kullanılabilinir.
Yukarıdaki
problemi (Kgf) cinsinden bulmak
isteseydik sonuç F=1(Kgf) olurdu.
Kilogram
kuvvete karşılık gelen KiloPond (kp) ise Alman teknik literatüründe geçer ve bu
nedenle bu birimi daha çok Alman ekolünden gelen teknik adamlar kullanır.
Kuvvet
bahsini kapatmadan önce belirtilmesi gereken diğer önemli husus kuvvetin
vektörel bir değer olduğudur. Yani
kuvvetin büyüklüğü yanı sıra birde yönü vardır.
Bunun anlamı, bir cisim ancak ivmelendiği yönde bir kuvvet
uygulayabilir. Bir Kg lık bir cisim üstünde bulunduğu masaya 9.81 Newtonluk
kuvvet uygular ama masa üzerinde kendisine bitişik duran başka bir cisme
kütlesi ne kadar büyük olursa olsun kuvvet uygulayamaz. Yanında bitişik cisme
kuvvet uygulayabilmesi için o cisme doğru ivmelenmesi gerekmektedir. (Aslında
yanyana bile dursalar kütleler birbirini kütlelerinin büyüklüğü ile doğru,
aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak çekerler. Ancak bu çekim
gücü dünyanın çekim gücüne oranla çok küçük kaldığından ihmal edilebilir
seviyededir. Bu konu fiziğin alanına girdiğinden burada ele alınmayacaktır.)
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 4
Soru:
İş nedir?
Cevap:
Lise
yıllarından beri bildiğimiz gibi işin tanımı Kuvvet x Yol dur. Yani ne kadar
büyük bir yükün altına girmiş olursanız olun hiç yol almıyorsanız hiçbir iş
yapmıyorsunuz demektir. İş tanımını birimleri ile yazarsak;
W = F
(N) * L (m)= F*L (N-m)
Bu
formülde F= Kuvvet (N), L= Yol (m), W= İş(N-m).
Yapılan
işin ısı ürettiğini veya tersine Isı’nın iş üretebildiğini keşfeden İngiliz
bilim adamı Joule nin anısına bu birim için (N-m) yerine (Joule) denilmiştir.
Böylece
iş birimi olarak W= İş (J)
kullanılmaktadır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 5
Soru:
Güç nedir?
Cevap:
Gücün
tanımı kısaca; birim zamanda üretilen iş demektir.
Formüle
edersek;
GÜÇ=
İŞ/ ZAMAN dır.
Yani
belli bir işi ne kadar kısa zamanda yapıyorsanız o kadar fazla güçlüsünüz
demektir. Bu formülde birimleri yerine koyalım.
GÜÇ =
İş/Zaman
İŞ=
Kuvvet x Yol
GÜÇ = (Kuvvet
x Yol/zaman) olur.
P= W
(J) / T (sn) = W/T (J/sn) olur
Bu
formülde W= İş (J), T= Zaman (sn), P= Güç (J/sn)
Eğer
gücü kuvvet cinsinden formüle edecek olursak
Güç=
Kuvvet*Hız
P=F(N)*v(m/sn)
P=Fxv
(N-m/sn)=> yine P=FxV(J/sn) olur.
Daha
önceki tanımlarda olduğu gibi bu tanımda da buhar makinasının mucidi olan James
Watt adına izafeten güç birimi olarak (J/sn) yerine (Watt) denilmiştir.
Böylece
güç birimi olarak P= Güç(W) kullanılmaktadır.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 6
Soru:
Enerji nedir?
Cevap:
Belli
bir zaman süresince güç kullanabilme kapasitesine Enerji denir. Bu tanımı
formüle edersek
ENERJİ
= GÜÇ x ZAMAN dır.
Yani
ne kadar uzun süre gücünüzü kullanabiliyorsanız enerjiniz o kadar fazla demektir.
Enerjinin
tanımında genellikle güç olarak 1000 Watt yani 1 Kilowatt, Zaman olarak ise
3600 sn yani 1 saat kullanılır. Evlerde kullandığımız elektrik enerjisi miktarı
KW-Saat cinsinden hesaplanırken bir ülkede kullanılan büyük enerji miktarları
söz konusu olduğunda Enerji biriminde güç olarak MegaWatt veya GigaWatt
kullanılır. Birimleri formülde yerine koyarsak
E= Ῥ
(Kw)* Ƭ (saat)= Ῥ* Ƭ (Kw-Saat)
Bu
formülde Ῥ= Kilowatt biriminde güç (KW), Ƭ= Saat biriminden zaman (Saat)
İşi
zamana bölerek gücü elde etmiştik, elde edilen gücü ise tekrar zaman ile
çarparak enerjiyi elde ettik. Yani birim olarak enerji ve iş birbirlerine
özdeştir. Burada dikkatinizi çekmek istediğim husus ne kadar enerji harcarsanız
o kadar iş yapmış olursunuz (elbette 100% verimle çalışırsanız !)
Isı
hesaplarında ise enerji birimi olarak daha çok kalori kullanılır. Kalori
anlaşılması en kolay enerji birimi olup 1 gram suyun sıcaklığını 1 ºC arttırmak
için harcanması gereken enerji miktarı olarak tarif edilir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 7
Soru:
Basınç nedir?
Cevap:
Basınç
belli bir kuvvetin belli bir alana homojen olarak yayılması ile ortaya çıkan
etkidir.
BASINÇ=
KUVVET/ALAN şeklinde formüle edilir. Bu formülü birimler ile yazarsak.
BASINÇ p=F(N) / A(m2)= F / A (N/m2)
Bu
formülde F= Kuvvet (N), A= Alan (m2),
p= Basınç (N / m2 )
Bu
tanımın birimine de hidrolik kaldırma prensiplerini açıklayan Pascal ın anısına
basınç birimi olarak N/m2 yerine Pascal (Pa) denilmiştir.
Böylece
Pascal (pa) SI birim sisteminde temel basınç birimi olmasına karşın pratikte
atmosfer basıncının ancak 100,000 de 1 i olmasından ötürü gazlar ve sıvılar
için basınç birimi olarak
100,000
pascal = 1 bar olarak kullanılmaktadır.
(bar
köken olarak eski yunancada ağırlık demek olan baros dan kısaltılmıştır).
Basınç
birimi için özellikle pompalar söz konusu olduğunda "basma
yüksekliği" (head) Metre kullanılmaktadır. Bir uzunluk ölçüsünün basınç
birimi olarak kullanılması tuhaf görünebilir. Ancak burada metreden kasıt o
kadar yükseklikte su sütununun tabanda yarattığı basınçtır. Örneğin : 10 metre
su sütunu (mSS) yaklaşık 1 bar basınca denk gelir.
Böylece p =Basınç(N/m2) = 1(Pa) = 1X10-5
bar
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 8
Soru:
Sıcaklık nedir?
Cevap:
Mutlak
sıfır derecesi, yani evrende mevcut tüm hareketlerin atomik seviyede bile
durduğu sıcaklığın suyun donma sıcaklığından 273.15 derece daha düşük olduğunu
keşfeden bilim adamı Lord Kelvin adına izafeten sıcaklık birimi olarak Kelvin
(K) kabul edilmiştir. Ancak sıcaklık derecesi olarak suyun donma sıcaklığı ile
kaynama sıcaklığı arasındaki farkın 100 de biri referans olarak alındığından ve
bu tanımı Kelvinden önce yapmış olan Celcius un adına izafeten sıcaklık birimi
olarak pratikte (oC) kullanılmaktadır.
Not:
Kelvin sıcaklık biriminde derece sembolü (o) kullanılmaz.
Birim
aralık olarak (K) = (oC) dir. Ancak başlama noktaları farklı olduğundan
herhangi bir sıcaklığı Celcius dan
Kelvin'e çevirmek gerektiğinde 273.15 ilave etmek gerekmektedir.
Örnek: 26.85 (oC) = 300 (K)
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 9
Soru:
Özet olarak temel birimler nelerdir?
Cevap:
Yukarıda
tanımlarını verdiğimiz temel birimler kullanılarak aşağıdaki çevrimler elde
edilir.
1Kgf= 9.81
N
1 kp=
1Kgf (kp=kilopond)
1
kp=9.81 N
1
Joule = 1 N-m = 1W-Sn
1
Kw-Saat= 3.6x106 Joule
1
Kcal=1.16X10-3 Kw-saat = 3.97 BTU
1
(bar) = 100 (Kpa) = 1.019 (Kgf/cm2) = 0.986 Atmosfer basıncı (atm) =10.2 Metre
su sütunu (mSS)
Elbette
SI birim sisteminde çok daha fazla birim bulunmaktadır. Ancak bu birimlerin
hemen hepsi bu temel birimler kullanılarak elde edilmişlerdir.
Yetkin Mühendislik Dersleri (Makine Mühendisliği)
Ders 10
Soru:
Önemli birim çevrimleri nelerdir?
Önemli birim çevrimleri nelerdir?
Cevap:
Dünyada kullanımı yavaş yavaş ortadan kalkıyor olsa bile BG
birimler ile sık sık karşılaşmaktayız.
Aşağıda birkaç önemli birim çevrimlerini vermek yararlı olacaktır.
1 KW= 1.341 HP
1Kgf = 2.2046 Lbf
1Kgf /cm2= 14.22334 psi
1bar = 14.50377 psi
1 bar = 10.1997 metre su sütunu (mSS) = 750,06 mmHg
1 atm = 760 mmHg =
10,33 m.S.S.
1 Metre = 3,28 feet
1 Dönüm = 1 Dekar = 1,000 m2
1 feet = 12 inch (parmak) = 12"
1 inch =25.4 mm
o C = 0.555 x (oF-32)
2Π Radyan = 360o =
400 Grad
1 Watt (W) = 0,859 kcal/saat. = 3,412 BTU/saat
1 BTU/saat = 0,251 kcal/h
1 kalori (Cal) = 4,1868
joule (J)
1 kilowattsaat = 3600000 joule = 859,845 kcalori (kcal)
Yorumlar
Yorum Gönder